Anak

"There are only two types of honest people in this world, small children and drunk people." - Anonymous

Ano ba ang nararapat kong maramdaman sa tuwing nakukuha ko ang mga bagay na nais ko? Nararapat ba ako maging masaya, magtatatalon sa tuwa at ngumiti nang abot hanggang tainga dahil lahat ng atensyon, luho't pagmamahal ng magulang ay sa akin ipinadarama? O nararapat ba ako madismaya't malungkot dahil hindi nagiging patas ang pagtingin ng aming mga magulang sa amin tatlong magkakapatid? Idagdag pa ang hindi mawaring pakikitungo sa akin ni Kristine, ang kapatid ko na sumunod sa akin. Maglalaslas ba ako sa pagkadismaya o magtatatalon sa tuwa?


Minsan ay sumagi sa akin isipan kung bakit ganoon ang pakikitungo sa akin ni Kristine. May kasabihan na kung sinong bunso siya ang paborito, ngunit ako ang panganay at sa tingin ko ako ang paborito sa aming tatlong babaeng magkakapatid, siguro iyan ang dahilan kung bakit hindi maayos ang pakikitungo at samahan namin ni Kristine kung ikukumpara sa samahan namin ni Kakay, ang bunso sa amin tatlo. 


Iyan ang mga pahayag na naglalaro sa aking isipan habang ako'y nakadungaw sa jeep na akin sinasakyan pauwi galing sa akin eskuwelahan. Ang makapal na usok na galing sa tambutso ng iba't ibang klase ng sasakyan ang nagingibabaw sa daanan na tinatahak ng jeep. Halos lahat ng pasaherong nakasakay ay tinatakpan ng panyo ang kanilang ilong, ang iba naman na hindi ganoon kaselan sa usok ay hindi na lamang dumudungaw sa bintana ng jeep upang makaiwas sa buga ng tambutso ng ibang sasakyan. Samantalang ako, nakadungaw pa din at hindi alintana ang polusyong nalalanghap sa daanan. Bago pa man lumagpas ang jeep sa istasyon ng Katipunan ay agad ko nang hinatak ang tali ng jeep, hindi pa ko nakuntento at sumigaw pa ng "Para ho, sa tabi lang"


Mula roon ay nilakad ko na lang papunta sa amin. Dumaan sa may Saint Bridget at lumiko sa may Batino. Mga tatlong bahay pa bago marating ang amin, naririnig ko na ang kasiyahan na nagmumula sa amin tahanan, oo nga pala may mga bisitang darating ngayon si Papa, kailangan ihanda ko na ang sarili ko sa pagbubuhat niya sa aking silya habang ipakikilala niya ako sa kanyang mga ka-opisina. 


Nang makarating ako sa loob ng aming gate sinalubong ako ng ngiti ng mga ka-opisina ni Papa. Si Papa ay kumakanta sa videoke't hindi napansin ang aking pagdating. 


"Siya ba iyon anak mo na nagaaral sa UP Diliman at iskolar? Siya ba iyon na kwento mo sa amin noon isang araw Sir?" ang unang sambit ng isa sa mga empleyado sa akin.


Hindi pinansin ni Papa ang tanong ng empleyado, waring nagpapanggap na walang narinig na tanong sa halip na sagutin ay biglang sumigaw si Papa, "Apat na SanMig Light pa nga diyan!"


"Oo Albert siya iyon. Si Niña ang anak kong panganay na nakikwento namin sa iyo." ang sagot na lang ni Mama sa tanong na hindi na sagot ni Papa sa empleyadong nagngangalang Albert.
"Masuwerte kayo sa anak niyo, iyon anak ko hindi pumasang U.P. eh. Ano nga pa lang kursong kinukuha mo hija? Second year ka na hindi ba?" ang tanong ng empleyadong si Albert.
"Opo, second year na ho ako. BS Journalism po ang kinuha kong kurso." ang nakangiting sagot ko sa tanong ni Albert.
"Bakit nama......" hindi na natapos ni Albert ang tanong niya sa akin dahil bigla siya tinawag ni Papa.


Naglakad na ako papasok sa aming tahanan. Nasa sala ako, nilapag ko ang aking gamit pangeskuwela sa mesa sa aming salas at napabulong sa sarili na "Parang may mali" hindi ko mawari kung ano ang hindi wasto na nangyayarai sa aking paligid ngayon, ngunit isa lang ang masisiguro ko, ang pakikitungo sa akin ni Papa ay ibang iba kung ikukumpara sa natural niyang pakikitungo sa akin. Kung dati rati'y ipinapakilala niya ako sa kanyang mga kasamahan at pinagmamalaki na may halong pagyayabang ang ibinubungad niya sa tuwing nakikita ako ng mga kasamahan niya sa trabaho, ngayon ay para bagang hindi niya ako na pansin. Para akong hangin na dumaan sa kanyang harapan.


"Ano puro papuri na naman ba ang natanggap mo? Ipinagmalaki ka na naman ba ni Papa? Ikaw na, the BEST ka sa paningin niya eh." ang narinig kong pahayag sa akin ni Kristine. Hindi man niya tuwirang sinabi iyon sa harap ko ay rinig na rinig naman ng dalawang tainga ko ang mapait na pahayag na iyon. Hindi ko na lamang pinansin si Kristine, sa araw-araw ba naman nangyayari sa buhay ko iyan ang lagi niyang sambit sa akin tignan ko lang kung hindi ka pa masanay. 


"Ate Nins!! Nandiyan ka na pala. Halika dito at turuan mo ko sa aking takda sa Math." ang pakiusap sa akin ni Kakay.
"Sa Math ba kamo? Ngunit hindi ako ganoon kagaling sa math."
"Anong hindi? Geometry naman ito eh. Ayaw ko talaga ng Geometry eh. Sige na Ate, tulungan mo ko." ang nagpupumilit na pahayag ni Kakay.
"Dahil makulit ka, pagbibigyan na kita.Doon tayo sa kwarto mo."


Maliit ang kwarto ni Kakay, para sa isang tao lamang ang kwarto gayon din ang kama niyang sofa bed ang itsura. Naupo ako't hinablot ang kwaderno at libro ni Kakay sa Geometry. 


"Anong pahina ba ang takda mo?" 
"Page 83 Ate. Iyon tungkol sa angles iyon sine and cosine. Ang sabi diyan find the measurement."
"Ah, ito na. Nakita ko na. 1-10 ang sasagutan?"
"Oo, 1-10 nga. Ate, narinig ko iyon sabi sa iyo ni Ate Kristine. Iyon sabi niya na the BEST ka sa paningin nila Papa" ang mahinang pahayag ni Kakay sa akin.
"Narinig mo pala iyon. Wag mo na lamang pansinin si Kristine, ganoon talaga iyon. Hindi ka pa ba nasanay?"
"Sanay na, ang kaso lang gusto din niya na lumayo iyon loob ko sa iyo. Tinanong niya ako kanina, hindi daw ba ako naiinis sa iyo gayon ikaw ang laging pinapansin nila Mama lalo na si Papa ikaw ang paborito nila. Iyon ba naman ang sabi niya sa akin. Bukod doon dinagdag niya pa na, inaagaw mo sa amin si Mama't Papa. Iyon atensyon at pagmamahal ay dapat pantay pero hindi ganoon ang nangyayari." ang sabi ni Kakay.
"Ano ang sagot mo sa tanong ni Kristine?"
"Ang sabi ko, walang katotohanan iyon. Nagseselos siya sa iyo Ate, sa eskuwelahan pa lang na pinagaaralan mo selos naselos na siya eh"
"Pabayaan mo na si Kristine, maganda naman ang unibersidad na pinapasukan niya kahit hindi siya nakapasa sa UP hayaan mo na, walang magandang mapapala ang selos"
"Alam mo ba Ate may hinala si Ate Kristine na hindi ka namin  tunay na kapatid. Ang sabi niya tignan ko daw ang iyong mata. Singkit ka samantalang wala naman singkit sa atin pamilya. Ang bulong bulungan din diyan ng mga chismosa sa labas ikaw lang din daw ang iba ang hugis ng mata't ilong. Eh ang sabi naman ni Mama may pagkakahawig tayo sa hubog at korte ng mukha, sabi nga nila ako daw si Little Niña"
"Alam mo Kakay, may mga magkakapatid naman na hindi magkakamukha, iyon hindi pinagbiyak ng bunga ang mukha kaya wag ka na magtaka ah? Paulit-ulit mo na lang sinasabi sa akin iyan" ang sabi ko na may halong inis ang tono ng boses.
"Pero Ate hindi ka ba naiinis kay Ate Kristine? Wala ka bang balak magsumbong?" ang hirit ni Kakay na tila ayaw akong tigilan.
"Wala akong balak gawin iyan tinatanong mo sa akin. Narito ako ngayon sa iyong silid upang gawin iyan takda mo, isa pang hirit mo kay Kristine at hindi ko ito tatapusin" 


Natahimik na lamang si Kakay sa akin tabi. Ayaw ko nang isipin ang mga sinabi sa akin ni Kakay. Totoong singkit ako at sa pamilya nila Mama at Papa ay walang mayroong lahing singkit. Ang sabi sa akin ni Mama, ipinaglihi daw niya ako sa kaibigan niyang singkit ang mata kaya ganito ang aking itsura. Iyon mapait na pakikitungo sa akin ni Kristine ay hindi maganda at hanggang ngayon hindi pa rin nagbabago ang desisyon ko, ang huwag na lamang pansinin si Kristine. Mga isa't kalahating oras ko na tapos ang takda ni Kakay, pagkatapos ay dumiretso na ako sa akin silid. Nakahiga at wala na akong naririnig na ingay nang kumakanta sa videoke, mga sigawan na masaya. Tila tapos na ang kasiyahan ng mga empleyado at mga kasamahan ni Papa sa trabaho. Ang pumalit sa kasiyahan na naririnig ko ay ang papalakas na ingay na tinig nang pagtatalo. Boses ng aking mga magulang, marahil ay tungkol sa trabaho nila ang kanilang pinagtatalunan ngunit nang papalapit nang papalapit ang kanilang tinig mula sa akin kwarto narinig ko ang kanilang pagtatalo ng di sinasadya.


"15 taon na tayong kasal. Pinanagutan ko iyan dinadala mo noon magkita tayo. Hanggang ngayon ba naman ay ginagawa mo pa rin iyan kahibangan mo? Gusto mo ba malaman nila ang katotohanan?" ang galit na sabi ni Papa na para bang lasing ang tinig ng boses.
"Wala akong sinabing panagutan mo iyon. Papa, pwede ba ang tagal tagal na noon. Wag na natin balikan ang nakaraan" ang pakiusap ni Mama.
"Anong huwag balikan? Alam mo sa tuwing naaalala ko iyon, nasasaktan ako. Pakiramdam ko nabawasn ang pagkalalaki ko"


Inaantay kong sagutin ni Mama ang mga huling pahayag ni Papa ngunit wala na akong narinig. Ano iyon sinasabi ni Papa na masakit?  At ano iyon pahayag nila na panagutan? Alin ang papanagutan? Mga tanong na hindi na sagot sa kanilang pagtatalo hanggang sa binuksan ni Papa ang aking silid. Nakita niya akong nakaupo sa aking higaan. Namumula ang buong mukha ni Papa at gumegewang gewang ang kanyang tayo at tindig. Parang ilang minuto na lang ay babagsak na siya sa kanyang kinatatayuan. Si Mama na katabi niya ay mukhang nababahala at kahit anong gawing pagpigil ni Mama kay Papa ay nakapagpahayag pa rin si Papa.


"Niña, kilala mo ba si William? Tanong mo sa Mama mo kilala niya iyon. Kahit hindi ka nanggaling sa akin, itinuring kita na para na rin akin. Lahat ng luho, atensyon at pagmamahal ay ibinigay ko sa iyo. Ang sakit isipin na kung sino pang nagbibigay ng karangalan sa akin pamilya siya pang hindi ko kadugo at kaano ano. Napabayaan ko si Kristine at Kakay dala ng mga katangian, abilidad, at mabuting asal mo" ang sumbat na paiyak ni Papa pagkatapos ay bumagsak siya sa sahig at nakatulog na nang mahimbing.


Ngayon ay nasagot na ang aking mga katanungan at mga palaisipan na gumagambala sa akin isipan. Nais ko sanang magtanong ngunit natatakot ako. Natatakot ako sa anuman magiging sagot sa mga itatanong ko. Hindi ako makagalaw sa akin puwesto, isa lang ang kaya ko gawin sa mga oras na iyon, ang pakawalan ang mga luha na gustong kumawala mula sa aking mata. 

Our country under President Aquino’s Administration

a.       National Economy

A year ago, Nonynoy took power and promised change. He promised under his government that all Filipino citizens will be the “boss”. According to Philippines Online Chronicles, around 80% of the population remains poor and is barely surviving with P104 or less income per day but according to National Statistical Coordination Board (NSCB) only 30% of the people are poor. I can’t believe that according to Aquino’s government 30% of the people are poor, how can he say that? We’re living near the area where most of the people’s job is to earn money through junk (kalakal); I can see how people were starving to death, how they do different things just to earn money. They don’t have permanent jobs and most of them are informal settlers. Oil, gas, LPG, fare hike (LRT/MRT) and other basic goods such as bread, continuously increase its cost under his administration. Overseas Filipino workers were losing their jobs due to conflict with other countries and not just overseas workers but also those Filipino people living in the Philippines. The number of jobless people remains large. The unemployment rate continuously increases same goes to the basic needs and the country’s poverty. Things have remained the same since the year he took the power and sometimes I think it’s getting worse. What happened to Aquino’s promises? Because of his lack of brilliance and competence, I’ll give PNoy two out of ten.

b.      National Security

The National Security under President Aquino’s government is half a messed.  As of this area I’ll rate President Aquino five out of ten. First, the hostage taking that took place in August last year.  What was wrong with it was the handling of the crisis and what was happened after the hostage taking. The whole world got to see how Filipino policemen were not well-trained.  The media, the government, and the policemen it’s been all a messed. Second, according to PNP, crime rate decreased by 40% last 11 months, which was I think is hard to believe. Whenever I tend to read newspapers, more killings of journalists, unabated child, drug trafficking and other crimes was happening here in Metro Manila. Third, our military don’t have modern weapons to use. Aquino increased the budget for military, but where does it go? He should train our military well enough and our weapons should be more modernized. Last, in terms of overseas defense, Aquino’s administration was building upon defense partnership with the United States and other countries to improve our security and I think it’s good but that’s not enough.

c.       Provisions of Social Services and Infrastructures

Aquino reduced the budget of education and social services, as a student I’m against for what Noynoy did. Most schools don’t have enough rooms, books and buildings. According to Philippines Online Chronicles, the public schools and secondary education sector lacks more than 100,000 classrooms, 150,000 teachers, 13M armchairs and 39M textbooks. The government’s solution to the education crisis is the K+12 program which will add 2 years to our present 10-year basic education that will only add burden to parents and the education sector. I saw my elementary sister’s book and I used to used it when I was in elementary that proves the publication was last 1990’s and proves that we don’t have well-improvised version of textbooks. Most of the youth were still can’t afford to attend classes. Aquino has tolerated tuition hikes and profiteering of private school owners resulting to an increasing number of drop-outs. Under his government, demolition was done in several places affecting huge numbers of poor families. Even though government has housing units for relocation, most relocation places were far from their work and livelihood and have no water and electricity. The government not just reduced the budget in education but also slashed the budget for public hospitals and health services while reducing these important sectors, Aquino increased the budget for military and foreign debts. For this improper distribution of budget and lack of social services I will give PNoy three out of ten.

d.   '   Leadership and Political Stability

It’s been almost a year since President Aquino won the presidency of the Philippines in the country’s first automated elections. So much hope and changed in our country we expect from him.  As of this area, I’ll rate PNoy four out of ten. Aquino promised too much and those revelations about the former administration’s mishandling of funds. What we want is an action from him.  He promised a government that will be no longer insensitive to the needs of the people and Filipino citizen will be his boss. According to the story of BizNews Asia April 11 issue, the survey tells that his net approval rating was decreased by 13% in the last nine months, from 61%of trust rating down to 51%. This shows that those who voted for him are now waking up to the reality that PNoy who has promised so much, may not actually be able to deliver although a year is not good enough to prove, we should see some steps towards the changes he has promised. President Aquino was elected because of his honesty and good intentions. Sad to say, honesty is not enough. It has to go with perception, brilliance and competence. Being honest will be nothing if there’s no hard working, brilliance and an independent decision making. Contrary to what Aquino always said, “if no one is corrupt, no one will be poor” the most progressive countries in the world are the most corrupt countries in earth. What Noynoy said was right, but his no corruption policy will be nothing if he does nothing to reduced and help his countrymen in terms of poverty. President Aquino’s style in leading his country is low. It’s hard to think what exactly he is doing to improve all the things that should need an improvement. He is the president with no issues and scandals attached to his name, but while he is a saint-like president, there aren’t great news stories either. 

Ano ba talaga?

 (sanaysay)

             Ano ba talaga? Ang tanong na laging naglalaro sa akin isipan. Sadyang iba’t iba ang pananaw ng mga tao. Magulo at mahirap initindihin. May mga oras na gusto ko nito, gusto ko niyan at paglumipas na ang ilang oras iba na ang gusto. Ano nga ba talaga?

                Sa tahanan pa lang magulo na. May mga oras na ayaw nila Mama na gabi ako umuwi, iyon tipong 30 minutes late lang ang uwi lalo na kapag inaabot ako ng gabi sa daan. Eh sino ba naman magulang ang gustong gabi umuuwi ang kanilang anak hindi ba? Pero hindi iyon ang punto ko, ang gusto ko ipahiwatig, kapag maaga ako umuuwi ang laging sinasambit sa akin ni Mama ay, “Oh bakit ang aga mo? Nagcutting ka ano?” At kapag ginagabi naman ako ng uwi ang laging dialogue ni Mama, “Bakit ngayon ka lang? Hindi ka man lang nagpaalam sa Papa mo, ano sino ba kasama mo at ginabi ka ng uwi? Nakipagdate ka ano? Sabi ko naman sa iyo pag-aaral muna ang intindihin hindi pagboboypren” Ang dami niya na agad sinabi. Hindi ko pa nga nasasagot ang unang katanungan niya, dinugtungan niya na kaagad ng sunud-sunod na banat. Wala ako nagawa at natahimik na lamang. Less talk, less mistake ika nga nila hindi ba? Uuwi ako ng maaga sesermunan pa din ako lalo na kapag inabot ng gabi. Ano ba talaga?

                Halos lahat ng kabataan nakararanas ng pagbabawal o paghihigpit sa atin ng atin mga magulang, iyon tipong, “Bawal magmura, bawal maglakwatsa, bawal uminom, bawal magbisyo” Ngunit kung bawal at masama, bakit ginagawa nila? Ika nga nila masama gawin ito, masama gawin iyan pero sila mismo nilalabag nila ang sarili nilang mga batas na pinapairal sa kani-kanilang pamilya. Wala ako magawa at napapaisip na lang ng “Ano ba talaga?”

                Sa eskwelahan naman, noon hayskul ako tandang tanda ko noon nagpagawa ang aming guro ng proyekto tungkol sa iba’t ibang klase ng mga ulap, ilagay daw namin sa illustration board, ½ daw ang size. Gumawa na kami ng proyekto at halos lahat ay ½ illustration board ang gamit. Nagalit ang aming guro, at sinabing ¼ ang sinabi niya at bakit daw ½ ang pinapasa namin. Tandang tanda ko pa, ang pagkakasabi niya ng 1/2. Paano magiging ½ ang ¼ eh hindi naman iyon magkatunog? Ano ba talaga titser? Isip kong namamahinga, bwinuyset mo ng mga katanungang hindi maganda na sadya naman ang masasabi mo na lang ay “Ano nga ba talaga?”

                Bukod sa mga magulang, kaibigan pa. May mga magugulong kaibigan. Ang takbo ng kanilang pagiisip ay magulo. Tila may saltik. Iyon tipong sasabihin nila na ayaw na nila, pero tinutuloy pa rin nila. Iyon tipong, “Ayaw ko na kumain” eh ubos niya na nga iyon pagkain niya tapos bigla niya sasabihin na ayaw na niya. Ano ba talaga? Nililinlang niyo ba ako? Iniba na ba ng modernong panahon ang kahulugan ng pahayag na “Ayaw ko na”?

            Pagdating naman sa pag-ibig walang hindi nagiging tanga. Take note, walang HINDI. Eh kung hindi ka naging tanga para sa isang tao, hindi pag-ibig ang tawag doon kung hindi, PRIDE. Iyon mga linyang, “Ano ba ang dapat ko gawin?” At kapag pinayuhan mo na at ilan beses mo na ipamukha sa kanya kung ano ang tama siya pa rin ang masusunod, magsisisi sa huli, at sasabihin, “Ginawa ko lang naman iyon para siya na ang kusang humiwalay sa akin.” Pero deep inside, nasasaktan ng sagad sagaran.

            “Wala na kami. Ayaw ko na makipagbati sa kanya, NEVER, ang kapal ng mukha niya pagkatapos ng lahat lahat ng effort na ginawa ko, ginanyan niya lang ako” iyan, pasong paso na ang tainga ko dahil halos araw-araw iyan linya na iyan ang sinasambit sa akin. Ayaw na daw, ngunit pagkalipas ng ilang araw, makikita ko na lang magkasama na ulit sila, magkukwentuhan animo walang nangyaring away sa pagitan nila. Ano ba talaga?

            “Ikaw ang aking ngayon, bukas at magpakailanman” “You’re my always and forever” “I love you forever” “You’re my one and only” Mga pahayag na masarap pakinggan at madaling paniwalaan lalo na sa mga taong in love talaga. Sa mga magkasintahan na nagsasabihan niyan, pagkalipas ng ilan araw ay hiwalay na rin sila, iiyak si babae at sasabihin sa kanyang kaibigan, “Ang sabi niya sa akin forever, te bakit ganoon? Ang sakit” Ako naman itong si kaibigan na walang magawa kung hindi damayan ka na lamang. Ano ba talaga? Ang forever naging days na lang. Tila nagiba na rin ang konsepto ng forever.

            Iba talaga ang nagagawa ng pag-ibig. Iba talaga pagtinamaan ka ni Cupido, wala ka ng magagawa, nagmahal ka lang naman at dahil sa pagmamahal na iyan napapatanong ako sa sarili ko “Ano ba talaga?”

            Patunay lang na likas sa atin mga tao ang pabago bago ang desisyon at kung anu-anong nasasabi lalo na kapag hinaluan ng iba’t ibang klase ng emosyon. Kapag galit kung anu-anong nabibitawan mga masasakit na salita, kapag nasaktan at nagmukhang tanga, papairalin si kumpadreng PRIDE. Ganyan ang buhay. Walang perpekto, at tayong lahat na hindi perpekto ay wala ng ibang masasabi kung hindi “Ano ba talaga?”